Bij de Arbeiderspers in Amsterdam werd in 1951, in samenwerking met de AJC, onze zangbundel ‘Zingen dat willen wij’ uitgegeven. De titel van deze bundel is, zonder bronvermelding, ontleend aan één van de Kleen-Gedichtjes van Guido Gezelle:
Zingen dat willen wij,
Zingen dat zullen wij,
Zingen dat zullen, dat willen wij, ja!
‘Zingen dat willen wij’ was de eerste eigen zangbundel met tekst �n muzieknotatie die de na-oorlogse AJC liet verschijnen. De samenstelster, Carla Kohnstamm, voegde daar in haar Inleiding meteen aan toe, dat dat gelukkig niet zeggen wilde dat er in de eerste zes jaren na de bevrijding in de AJC niet gezongen werd, m�t of z�nder zangbundels! Naast menig lied uit de vooroorlogse AJC-bundels werd in deze nieuwe uitgave ook veel uit Nederlands Volkslied opgenomen. Deze laatste liedjesverzameling had inmiddels in ons werk al een vaste positie gekregen, niet in de laatste plaats door het zangbeleid van Carla zelf.
Op deze verdiensten van onze samenstelster wil ik niets afdingen, maar toch tegelijk vaststellen dat �het nieuwe� van Zingen dat willen wij zeker niet minder in de vormgeving zat. De naam van de man die daarvoor had gezorgd had dan ook wel een vermelding op de titelpagina verdiend! Alle teksten zijn van begin tot eind op uiterst fijnzinnige en speelse wijze eigenhandig door hem gekalligrafeerd en ge�llustreerd. Dat was het werk van de kalligraaf en tekenaar Bertram Weihs. Hij signeerde alleen met zijn voornaam: Bertram.
In 1919 in Salzburg, Oostenrijk, geboren, vestigde hij zich in 1938 in Den Haag. Daar zette hij zijn studie voort aan de Haagse Akademie, en na de oorlog werd hij leraar-typografie aan dezelfde instelling voor beeldende kunsten. Hij werkte voor verschillende bekende uitgeverijen, zoals Stols en Meulenhoff. Bij de Arbeiderspers verscheen in 1956 van Bertram, die ��n van de eersten van een nieuwe generatie cartoonisten was, een bundel met zijn cartoons: Bijna zonder woorden. En vermaard werd hij al helemaal door zijn samenwerking met Simon Carmiggelt. Voor diverse bundels �Kronkels� ontwierp Bertram Weihs de omslagen, banden, affiches en maakte hij de illustraties, zoals voor Vliegen vangen, Spijbelen en Poespas.
{mosimage}
Reinold Kuipers, de uit Groningen afkomstige uitgeefdirecteur van de Arbeiderspers en later van Querido, die Bertram en zijn werk goed heeft gekend, schreef over Zingen dat willen wij en over De roodborstjes (1954), een verzameling kinderliedjes �voor school en huis� door het VARA-radiokoor: �De zangbundeltjes van deze zeer getalenteerde kalligraaf, cartoonist, illustrator en omslagontwerper zouden verzamelobjecten moeten zijn.� Het is goed ons als oud-AJC�ers van dit kwaliteitsoordeel bewust te zijn. Weihs was ��n van de talrijke kunstenaars die met de AJC in verband gebracht kunnen worden, zij het niet een van de meest bekende.
Bertram is jong overleden. Bij alle gevierdheid door zijn werk en zijn geliefdheid als een goed kameraad, ging het hem in zijn persoonlijk leven niet naar wens. Meer en meer werd zijn gemoedsleven geteisterd door depressies en onbedwingbare innerlijke onrust. Daardoor werd hij zo gekweld, dat hij: de kunstenaar die in zijn werk zoveel uitbundigheid en blijheid uitstraalde, zichzelf in 1958 het leven benam.
Deze tegenstelling tussen beide kanten van het leven, in ��n persoon verenigd, ligt ook opgesloten in een motto van Cees Buddingh�, die daarvoor de titel van een andere bekende Nederlandse zangbundel met enige vrijheid gebruikte: �Kun je nog huilen, lach dan mee.�
Jan de Groot
